Akademik Projelerde İçerik Analizi Örnekleri

İçerik analizi, akademik projelerde metin, görsel, ses ya da çoklu ortam verilerini sistematik, şeffaf ve tekrarlanabilir biçimde çözümler. Gazete haberlerinden ders forumlarına, politika belgelerinden klinik görüşme notlarına, sosyal medya akışından şirket raporlarına kadar her yerde karşımıza çıkan doğal dil ve sembolik içerik, doğru kod şemaları ve yöntemsel disiplinle sayısallaştırılabilir ve karşılaştırılabilir hale gelir. Fakat gerçek dünyada içerik analizi “etiket atma”dan ibaret değildir: Kod defteri (codebook) tasarımı, kodlayıcılar arası güvenirlik (κ/α/ICC), örnekleme stratejileri, tema ağacı ve kategorilerin karşılıklı dışlayıcılığı, metin madenciliğiyle hibrit yaklaşımlar, duyarlılık analizleri, etik/anonimleştirme ve raporlama standartları bu sürecin temel taşlarıdır. Bu yazıda, en az on beş zengin, disiplinler arası örnek üzerinden, akademik projelerde içerik analizinin uçtan uca nasıl kurgulanacağını; örnek olaylar, adım adım uygulamalar, şablon cümleler ve figür/grafik fikirleri ile derinlemesine ele alıyoruz.

---

1) Kamu Politikası Belgeleri: İklim Stratejilerinde Çerçeve Analizi

Bağlam: 2005–2025 arasında yayımlanan ulusal iklim strateji belgeleri.
Amaç: Politika metinlerinde çerçevelerin (ekonomik büyüme, adalet, ulusal güvenlik, bilimsel kanıt) zaman içindeki dağılımını incelemek.
Yöntem: Kural tabanlı sözlük + uzman kodlayıcı; kodlayıcılar arası Cohen’s κ≥.75 hedefi.
Uygulama: Paragraf birimi; “ikili çerçeve” izin verilmez (karşılıklı dışlayıcılık). Çatışmalı paragraflar memolarla belgelenir.
Rapor cümlesi: “2015 sonrası belgelerde ‘adalet/adaletli geçiş’ çerçevesi %12→%27’ye yükselmiştir; güven aralığı [+11, +19 pp].”

---

2) Sağlık İletişimi: Hasta Geri Bildirimlerinde Tema–Duygu Eşlemi

Bağlam: Kamu hastanesinde 4.500 açık uçlu yorum.
Amaç: Hizmet kalitesini belirleyen ana temaları ve eşlik eden duygulanımı haritalamak.
Yöntem: İnsan kodlaması (tema ağacı: erişim, bekleme, iletişim, hijyen) + makine destekli duygu sınıflandırması (pozitif/negatif/karışık).
İpucu: Zaman penceresi (öncesi/sonrası) ile politika müdahalesinin etkisini kontrol edin.
Rapor: “Bekleme süreleri teması negatif duygu ile en yüksek eşleşmeye sahiptir (φ=.41); müdahale sonrası negatiflik −8 pp azaldı.”

---

3) Eğitim Bilimleri: Ders Forumu Mesajlarında Katılım Tipolojisi

Bağlam: Bir dönemlik çevrim içi dersin 9.200 forum iletisi.
Amaç: Bilişsel, davranışsal, duygusal katılımın izleri.
Yöntem: Kod birimi = mesaj; alt kodlar için örnek–karar–kural seti; κ=.78.
Görselleştirme: Haftalık “katılım yığışımı” alan grafiği; sınav haftalarında bilişsel yükseklik.
Rapor: “Bilişsel katılımın tepe yaptığı haftalarda başarı ortalaması +3.1 puan (GA [1.2, 5.0]).”

---

4) Sosyal Medya: Kriz Anında Kurumsal Mesajların Çerçevelenmesi

Bağlam: Krizin ilk 72 saatindeki 50.000 tweet/ileti.
Amaç: Bilgilendirme, yönlendirme, duygu düzenleme, yanlış bilgi düzeltme çerçeveleri.
Yöntem: Geniş korpus için embedding + küme; insan kodlayıcı ile temaların adlandırılması; aktif öğrenmeyle örnek seçimi.
Rapor: “Düzeltme içeren görseller, yanlış bilginin yeniden paylaşımını −7 pp düşürdü (FDR sonrası kalıcı).”

---

5) İşletme–Yönetim: Yıllık Raporlarda Sürdürülebilirlik Söylemi

Bağlam: 60 şirketin 10 yıllık raporları.
Amaç: ESG temalarının (çevresel, sosyal, yönetişim) metindeki ağırlığı.
Yöntem: Bölüm başlıkları üzerinden katmanlı örnekleme; CR/AVE ile ölçüm geçerliği kontrol edilen alt endeksler.
Rapor: “Yönetişim söylemi istikrarlı; çevresel vurgu 2018 sonrası artış eğiliminde (β_zaman=+0.12, GA [0.05, 0.19]).”

---

6) Psikoloji: Terapi Oturum Notlarında Müdahale Teknikleri

Bağlam: Anonimleştirilmiş seans özetleri.
Amaç: Bilişsel yeniden yapılandırma, maruz bırakma, ev ödevleri uygulama yoğunluğu ve sıralaması.
Yöntem: Kod birimi = terapist dönüşü; koarsening (kişisel ayrıntıların bantlanması); ICC ile derecelendirme güvenirliği.
Rapor: “Başarılı vakalarda seans 2–3 aralığında ev ödevlerinin sıklığı anlamlı biçimde yüksektir (AME=+0.09).”

---

7) Dilbilim: Haber Metinlerinde Tutum (Stance) Analizi

Bağlam: Farklı gazetelerden 1.200 başyazı.
Amaç: Tutum kategorileri: destekleyici, eleştirel, nötr.
Yöntem: İkili kodlara indirgenmiş ikincil özellikler (kanıt vurgusu, topluluk referansı, modalite); κ=.82.
Rapor: “Eleştirel tutum, ekonomik dalgalanma dönemlerinde %+14 pp artmıştır.”

---

8) Siyaset Bilimi: Seçim Beyannamelerinde Politika Öncelikleri

Bağlam: 4 partinin üç seçim döngüsü.
Amaç: Refah, güvenlik, eğitim, sağlık, iklim önceliklerinin kıyaslanması.
Yöntem: Cümle birimi, çoklu etiketlemeye sınırlı izin (en çok iki tema); Krippendorff’s α=.79.
Rapor: “Refah ve eğitim temaları kesişim kümesi en geniş olan alanlar; ‘iklim’ üst başlığı 3. döngüde iki katına çıktı.”

---

9) Kamu Yönetimi: Dilekçe ve Başvuru Metinlerinde Sorun Haritaları

Bağlam: Belediyeye gelen 20.000 metin.
Amaç: Sorun tipolojisi (altyapı, temizlik, ulaşım, kayıt dışı satış vb.).
Yöntem: İlk 2.000 metinde insan kodu; modelle 18.000 üzerinde otomatik öneri → insan doğrulaması.
Rapor: “Ulaşım şikâyetleri sabah zirvesinde; yeni hat duyurusu sonrası %−12.”

---

10) İletişim Çalışmaları: Reklamlarda Toplumsal Cinsiyet Temsili

Bağlam: Beş yılın prime-time reklamları (görsel+metin).
Amaç: Rol dağılımı, meslek temsili, seslendirme cinsiyeti, bakış yönü.
Yöntem: Kare–kare örnekleme; görsel kodlama şeması; iki kodlayıcı ile κ≥.80.
Rapor: “Teknik mesleklerde kadın temsili %9→%16; seslendirmede erkek üstünlüğü sürüyor (−3 pp değişim).”

---

11) Uluslararası İlişkiler: Zirve Bildirgelerinde Söylem Kayması

Bağlam: 2000–2025 G20/AB bildirgeleri.
Amaç: Kriz dönemi söylem değişimi (finansal, sağlık, güvenlik).
Yöntem: Dönemlere ayrılmış konu modelleme (NMF/LDA) + insan adlandırması; bağlam doğrulaması.
Rapor: “Küresel sağlık alt konuları 2020–2021’de tepe yapmış, 2023 sonrası iklim–enerji bileşkesine yerini bırakmıştır.”

---

12) Hukuk: Yargı Kararlarında Gerekçe Tipolojisi

Bağlam: Yüksek mahkeme karar özetleri.
Amaç: Yorum, emsal, usul, kanıt dayanaklarının payı.
Yöntem: Kod birimi = gerekçe paragrafı; ikincil metrik olarak “emsal sayısı”.
Rapor: “Emsal referanslık yoğunlaştıkça bozma oranı düşmektedir (r=−.21, p<.01).”

---

13) Mühendislik–HCI: Kullanılabilirlik Testi Notlarında Hata Sınıfları

Bağlam: Mobil uygulama testleri (görev başarısı, hata türü, süre).
Amaç: Gezinim, geri bildirim, form hatası, görsel hiyerarşi sorunları.
Yöntem: Ekran kaydı kodlaması; olay–zaman etiketi; ICC ile sayısal derecelendirme bağlantısı.
Rapor: “Gezinim hataları toplam hataların %38’i; onarım sonrası görev süresi −11 sn (GA [−8, −14]).”

---

14) Sosyoloji: Derinlemesine Görüşmelerde Sınıf ve Kimlik Anlatıları

Bağlam: 60 görüşme, tematik transkript.
Amaç: Seyahat–iş, eğitim–imkân, aidiyet–dışlanma eksenleri.
Yöntem: Açık–eksenel–seçici kodlama; doygunluk kontrolü; memo ve “negatif örnek” kayıtları.
Rapor: “Aidiyet anlatıları, mekânsal hareketlilik ile koşullanıyor; dışlanma anlatısı bakım, uzun mesafeli ulaşıma erişimle kesişiyor.”

---

15) Kütüphane–Bilgi Bilimi: Kullanıcı Sorgularında Bilgi İhtiyacı

Bağlam: Üniversite kütüphanesi çevrim içi sorguları.
Amaç: Erişim, atama/alıntı, konu keşfi, veri yönetimi temaları.
Yöntem: Sorgu metni kısa olduğundan n-gram tabanlı ön sınıflandırma + insan doğrulaması.
Rapor: “Veri yönetimi talepleri dönem sonu projelerinde artıyor; hedeflenen eğitimlerle negatif geri bildirim %−6.”

---

16) Medya Çalışmaları: Manşetlerde Duygulanım ve Çarpıcı Dil

Bağlam: 5 gazetenin bir yıl manşetleri.
Amaç: Duygulanım şiddeti, çarpıcılık (superlative), sorumluluk atfetme.
Yöntem: Sözlük + örüntü (regex) + insan gözden geçirme; κ=.77.
Rapor: “Sorumluluk atfı artan manşetlerde paylaşım oranı %+18; ancak düzeltme oranı da yükseliyor.”

---

17) Ekonomi–Finans: Analist Raporlarında Belirsizlik Dili

Bağlam: Sektör raporları.
Amaç: Belirsizlik, hedging, koşul cümleleri ve risk ifadeleri.
Yöntem: Dilbilgisel kalıplar üzerinden yarı otomatik kodlama; finansal göstergelerle korelasyon.
Rapor: “Belirsizlik skorundaki +1 SD artış, hedef fiyat aralığını +6 pp genişletiyor.”

---

18) Kültürel Çalışmalar: Film Eleştirilerinde Tema ve Tını

Bağlam: 15 yılın film eleştirileri.
Amaç: Anlatı, estetik, oyunculuk, siyasi gönderme temaları ve tını (ironik/naif).
Yöntem: Konu modelleme + insan düzeltmesi; örnek–karar–kural ile ironinin sınırları.
Rapor: “Siyasi gönderme temaları festival dönemlerinde yoğunlaşıyor; ironik tını, olumsuz puanlarla pozitif ilişkili (β=.09).”

---

19) Ulusal Güvenlik/Barış Çalışmaları: Ateşkes Metinlerinde Taahhüt Türleri

Bağlam: 30 ateşkes anlaşması.
Amaç: Zaman çizelgesi, doğrulama, yaptırım, arabuluculuk maddeleri.
Yöntem: Maddeler düzeyi kodlama; şeffaflık için her maddeye örnek alıntı.
Rapor: “Doğrulama mekanizması içeren anlaşmaların sürüm olasılığı 12. ayda +14 pp daha yüksek.”

---

20) İnsan Kaynakları: İş İlanlarında Yeterlilik ve Ücret Şeffaflığı

Bağlam: 10 sektör, 5 yıl.
Amaç: Yeterlilik (teknik/soft), esneklik, ücret görünürlüğü.
Yöntem: Regex + insan doğrulaması; bölgesel koarsening.
Rapor: “Ücret şeffaflığı artışı, başvuru sayısını +9% artırıyor; soft-skill vurgusu yüksek ilanlarda çeşitlilik başvuruları artıyor.”

---

21) Çevre Bilimleri: ÇED Raporlarında Yerel Topluluk Referansı

Bağlam: ÇED metinleri.
Amaç: Katılım, yerinden edilme, telafi, izleme kavramlarının görünürlüğü.
Yöntem: Bölüm bazlı kodlama; haritalı görselleştirme (mekân adları coarsened).
Rapor: “Katılım bölümü hacimce artsa da somut izleme göstergeleri sabit; metinsel hacim ile uygulama arasında boşluk.”

---

22) Dijital Beşeri Bilimler: Osmanlıca Metinlerde Tema İzleyici

Bağlam: Transkripsiyonlu tarihî metinler.
Amaç: Vergi, askerî düzen, vakıf temaları.
Yöntem: Eski imlâ varyasyonu için normalize sözlük; uzman doğrulaması.
Rapor: “Vakıf teması dönemsel reformlarda yoğunlaşır; yerel idare ile ortak görünümler artar.”

---

23) Spor Bilimleri: Yorumlarda Hakem Söylemi ve Takım Özdeşliği

Bağlam: Maç sonrası yorumlar.
Amaç: Hakem eleştirisi, özdeşlik, endişe.
Yöntem: Duygu–tema birleşik kodları; maç sonucu ile çapraz.
Rapor: “Mağlubiyet sonrası hakem eleştirisi +22 pp; özdeşlik dili yoğunlaştığında endişe sözcükleri düşüyor.”

---

24) Pazarlama: Ürün Yorumlarında Özellik–Duygu Matrisleri

Bağlam: 100.000 e-ticaret yorumu.
Amaç: Özellik (tasarım, batarya, teslimat, iade) × duygu matrisi.
Yöntem: Zayıf denetimli etiketleme + insan rafinesi; marka karşılaştırması.
Rapor: “Teslimat–negatif kesişimi iade oranını %+5 öngörür (AUC=.74).”

---

25) Veri Gazeteciliği: Siyasi Konuşmalarda Gerçek Doğrulama Temaları

Bağlam: Konuşma transkriptleri.
Amaç: İddia türü, kanıt seviyesi, tekrar sıklığı.
Yöntem: İddia çıkarımı → sınıflandırma → doğruluk etiketleri; örnek alıntı zorunlu.
Rapor: “Tekrarlanan düşük doğruluklu iddia sayısı kampanya son haftasında tepe yapıyor.”

---

Uygulama Adımları: Her Projede Çalışan Omurga

1. Araştırma sorusu → kod ağacı: Üst/alt temalar, operasyonel tanımlar, hariç örnekler.

2. Kod defteri ve eğitim: Pilot veri, kalibrasyon toplantıları, κ/α/ICC hedefleri.

3. Örnekleme: Zaman pencereleri, katmanlı örnekleme, olay-temelli dilimler.

4. Güvenirlik: IRR hesapla, düşük kalan kodları böl/yeniden tanımla.

5. Hibrit yöntem: İnsan + makine, aktif öğrenme ile verimli etiketleme.

6. Etik/anonimleştirme: Koarsening, alıntı politikası, gizlilik haritası.

7. Analitik köprü: Kodları sayısallaştırıp istatistiksel test/ modellerle bağla (CMH, lojistik, karma).

8. Görselleştirme: Tema–zaman ısı haritası, forest, ağ haritası, karar grafikleri.

9. Duyarlılık: Alternatif sözlükler, eşik/regex varyantları, alt örneklem testleri.

10. Raporlama: Tablo–figür–metin görev paylaşımı; %95 GA ve etki metrikleri; sınırlılıklar.

---

Raporlama Şablonları (Kopyala–Uyarla)

• Yöntem cümlesi: “İçerik analizi, kod defterinde tanımlı 18 alt tema üzerinden, cümle biriminde yürütülmüştür; pilot çalışmada Krippendorff’s α=.79 elde edilmiş, revizyon sonrası nihai α=.84 olmuştur.”

• Bulgular cümlesi: “Kriz penceresinde ‘yönlendirme’ çerçevesi +15 pp artmış; ‘düzeltme’ içeren görseller yanlış bilgi tekrarını −7 pp azaltmıştır (q<.05).”

• Sınırlılık cümlesi: “Sözlük temelli yaklaşım ince ironi ve metaforu düşük yakalıyor olabilir; duyarlılık analizinde alternatif sözlükler ile sonuç yönü korunmuştur.”

---

Görselleştirme Paketleri ve Seçimler

• Tema–zaman ısı haritası: Gün/hafta × tema yoğunluğu.

• Forest grafikleri: Alt grup/kanal karşılaştırmaları (etki + %95 GA).

• Ağ haritası: Retweet/alıntı/yanıt grafı; topluluk algılayıcıları (Louvain).

• Karar grafiği: Noninferiority/eşik temelli değerlendirmeler.

• Kutu–violin + ham nokta: Alıntı uzunluğu/duygu puanı dağılımları.

---

Etik, Açık Bilim ve Denetlenebilirlik

• Alıntılarda yeniden tanımlanma riskine karşı coarsening veya parafraz.

• Kod–veri–raporun sürüm ve tekrarlanabilir üretimi (R Markdown/Quarto/SPSS OMS).

• Paylaşım düzeyi: Tam veri yerine özet/anonim katmanlar; lisans ve erişim notu.

---

Sonuç: İçerik Analizi, Hikâyeyi Ölçülebilir Kılar

Akademik projelerde içerik analizi, dağınık ve yoruma açık metin dünyasını ölçülebilir, karşılaştırılabilir ve karar verdiren kanıtlara çevirir. Her iyi çalışma:

1. Araştırma sorusunu kod ağacına sadık kalarak operasyonelleştirir,

2. Kod defterini örnek–karar–kural üçlüsüyle açıklar,

3. IRR ile güvenirliği belgeleyip zayıf kodları iyileştirir,

4. İnsan yargısını makine destekli yöntemlerle ölçeklendirir,

5. Etik/anonimleştirme ve açık bilim ilkeleriyle denetlenebilir bir iz bırakır,

6. Bulguları GA, etki metrikleri ve erişilebilir grafiklerle anlatır,

7. Duyarlılık analizleriyle sonuçların sağlam olduğunu gösterir.

Son tahlilde içerik analizi, metnin “hikâye”sini bilimin kanıt diline çevirir; karar vericilere “ne oluyor?” sorusunu yalnızca sezgiyle değil, ölçülebilir göstergeler ve sınanmış yöntemlerle yanıtlar.

Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.