Akademik Tezlerde SPSS ile Korelasyon Analizi

Akademik tezlerde kullanılan istatistiksel yöntemler, araştırmanın güvenilirliğini ve bilimsel değerini doğrudan etkiler. Sosyal bilimlerden psikolojiye, eğitimden sağlık araştırmalarına kadar pek çok alanda araştırmacılar, değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek için korelasyon analizine başvurur. Korelasyon analizi, iki ya da daha fazla değişken arasındaki doğrusal ilişkinin yönünü ve gücünü ölçen istatistiksel bir yöntemdir.

SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) programı, korelasyon analizini kolayca uygulamak ve sonuçları yorumlamak için akademik dünyada en sık tercih edilen araçlardan biridir. Araştırmacılar, SPSS üzerinden korelasyon analizi yaparak değişkenler arasındaki ilişkilerin varlığını ve gücünü belirleyebilir, hipotezlerini test edebilir ve daha ileri analizlere zemin hazırlayabilirler.

Bu yazıda, korelasyon analizinin tanımı, varsayımları, türleri, SPSS’te uygulanma adımları, akademik örnekler, yorumlama teknikleri, raporlama biçimleri ve akademik çalışmalarda korelasyon analizinin avantajları ile sınırlılıkları detaylı olarak ele alınacaktır.

1. Korelasyon Analizinin Tanımı

Korelasyon, iki değişken arasındaki ilişkinin derecesini gösterir. Analiz sonucunda elde edilen korelasyon katsayısı (r), -1 ile +1 arasında değer alır:

• r = +1: Mükemmel pozitif ilişki

• r = -1: Mükemmel negatif ilişki

• r = 0: Hiç ilişki yok

2. Akademik Kullanım Alanları

• Eğitim: Öğrencilerin ders çalışma süreleri ile başarı puanları arasındaki ilişkiyi incelemek.

• Psikoloji: Anksiyete düzeyi ile uyku kalitesi arasındaki ilişkiyi test etmek.

• Sağlık: Sigara kullanımı ile akciğer kapasitesi arasındaki bağlantıyı araştırmak.

• İşletme: Müşteri memnuniyeti ile sadakat düzeyi arasındaki ilişkiyi analiz etmek.

3. Korelasyon Türleri

1. Pearson Korelasyonu: Sürekli değişkenler için, doğrusal ilişkiyi ölçer.

2. Spearman Sıra Korelasyonu: Ordinal (sıralı) değişkenler veya normallik varsayımı bozulduğunda kullanılır.

3. Kendall Tau: Küçük örneklemler için tercih edilir.

4. Varsayımlar

Korelasyon analizi yapılmadan önce şu koşullar sağlanmalıdır:

• Verilerin sürekli ölçekli olması (Pearson için).

• Dağılımın normal olması.

• Aykırı değerlerin kontrol edilmesi.

5. SPSS’te Korelasyon Analizi Adımları

1. Analyze > Correlate > Bivariate menüsüne girilir.

2. Analiz edilecek değişkenler seçilir.

3. Korelasyon türü (Pearson, Spearman, Kendall) belirlenir.

4. Çıktı tablolarında korelasyon katsayısı (r) ve anlamlılık düzeyi (p) raporlanır.

6. Örnek Uygulama: Eğitim Araştırması

Bir tez çalışmasında öğrencilerin günlük ders çalışma süresi ile matematik başarı puanları arasındaki ilişki incelenmiştir. Sonuç: r = 0.62, p < 0.01 bulunmuştur. Bu bulgu, çalışma süresi arttıkça başarı puanlarının da yükseldiğini göstermektedir.

7. Örnek Uygulama: Psikoloji Araştırması

Üniversite öğrencilerinin stres düzeyleri ile uyku süreleri arasında negatif korelasyon bulunmuştur (r = -0.48, p < 0.05). Bu durum, stres arttıkça uyku süresinin azaldığını göstermektedir.

8. Örnek Uygulama: Sağlık Araştırması

Bir klinik çalışmasında düzenli spor yapma ile kolesterol düzeyi arasındaki ilişki incelenmiş ve negatif korelasyon tespit edilmiştir (r = -0.36, p < 0.01). Bu, spor yapan bireylerin kolesterol seviyelerinin daha düşük olduğunu göstermektedir.

9. Korelasyon Katsayısının Yorumlanması

• 0.00 – 0.19: Çok zayıf ilişki

• 0.20 – 0.39: Zayıf ilişki

• 0.40 – 0.59: Orta düzeyde ilişki

• 0.60 – 0.79: Güçlü ilişki

• 0.80 – 1.00: Çok güçlü ilişki

10. Anlamlılık Düzeyi (p Değeri)

• p < 0.05: İlişki istatistiksel olarak anlamlıdır.

• p > 0.05: İlişki istatistiksel olarak anlamlı değildir.

11. Etki Büyüklüğü

Korelasyon katsayısı aynı zamanda etki büyüklüğü hakkında bilgi verir. r değerinin yüksek olması, değişkenler arasındaki ilişkinin güçlü olduğunu gösterir.

12. Yaygın Hatalar

• Korelasyon ile nedensellik karıştırılmamalıdır.

• Aykırı değerlerin kontrol edilmemesi yanlış sonuçlara yol açabilir.

• Normallik varsayımı göz ardı edildiğinde hatalı yorumlar yapılabilir.

13. Alternatif Yöntemler

Eğer varsayımlar karşılanmıyorsa:

• Spearman korelasyonu kullanılabilir.

• Regresyon analizi ile ilişkinin yönü ve gücü daha ayrıntılı incelenebilir.

14. Akademik Raporlama Biçimi

APA formatına göre örnek raporlama:
“Öğrencilerin ders çalışma süreleri ile başarı puanları arasında güçlü bir pozitif ilişki bulunmuştur, r(98) = .62, p < .01.”

15. Gelecekte Korelasyon Analizinin Akademik Rolü

Büyük veri ve yapay zekâ uygulamaları arttıkça korelasyon analizi, veri setlerindeki temel ilişkilerin keşfedilmesinde önemli bir başlangıç aracı olmaya devam edecektir. Akademik tezlerde korelasyon analizi, daha gelişmiş modellemelerin (ör. regresyon, yapısal eşitlik modellemesi) ön aşaması olarak kullanılmaya devam edecektir.

Sonuç

Korelasyon analizi, akademik araştırmalarda değişkenler arasındaki ilişkileri anlamak için kullanılan temel bir yöntemdir. SPSS ile kolayca uygulanabilen bu analiz, araştırmacılara veriler arasındaki pozitif ya da negatif ilişkileri nicel olarak değerlendirme imkânı sunar. Ancak korelasyon sonuçlarının nedensellik göstermediği unutulmamalıdır. Eğitim, sağlık, psikoloji ve işletme alanlarında geniş bir uygulama alanına sahip olan korelasyon analizi, tez çalışmalarında güvenilir ve bilimsel olarak kabul gören bir yöntemdir.

Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.

Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.

Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.

İçerik Üreticisi

Biyografinin Tamamını Gör