CSE Style’da Yayın İzinleri
Bilimsel yayın süreçlerinde etik kuralların ve yasal sorumlulukların temelini oluşturan konulardan biri de yayın izinleridir. Araştırma sonuçlarının, görsellerin, tabloların, grafiklerin ve hatta bazı metin parçalarının başka çalışmalarda yeniden kullanılması, belli kurallar çerçevesinde mümkün olabilir. Bu kuralların ihlali, akademik sahtekârlıkla eşdeğer kabul edilir. Bu nedenle, kaynak gösteriminin yanı sıra, içeriklerin yeniden kullanımı konusunda da doğru bir izin yapısının oluşturulması gereklidir.
Council of Science Editors (CSE) tarafından benimsenen yazım ve kaynak gösterim stili, yalnızca biçimsel kurallar sunmakla kalmaz, aynı zamanda akademik etik kapsamında yayın izinleri konusunu da ele alır. Bu yazıda, CSE Style’a göre hangi durumlarda yayın izni alınması gerektiği, izinlerin nasıl belirtilmesi gerektiği, etik ilkeler, kurumsal ve bireysel izinler arasındaki farklar, uluslararası telif hakları uygulamaları, veri kullanımı, görsel materyallerin kullanımı ve sık yapılan hatalar gibi başlıklar ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
CSE Style ve Yayın İzni Kavramı
Yayın İzni Nedir?
Yayın izni, başkasına ait fikri mülkiyetin (makale, tablo, görsel, grafik, veri, yazılım vb.) bir akademik yayında kullanılabilmesi için alınan yasal ve etik onaydır. CSE’ye göre yayın izni;
-
Orijinal sahibin rızasını içerir.
-
Kaynağın doğru biçimde gösterilmesini zorunlu kılar.
-
Kullanım amacına ve biçimine dair sınırları belirtir.
Hangi Durumlarda Yayın İzni Alınmalıdır?
| Materyal Türü | İzin Gerekir mi? | Açıklama |
|---|---|---|
| Başka bir makaleden tablo | Evet | Telif hakkı sahibinden yazılı izin alınmalı |
| Bir kitap kapağı | Evet | Görsel içerik olduğu için izin gereklidir |
| Açık erişimli içerik | Duruma bağlı | Lisans tipi kontrol edilmeli (CC-BY vs.) |
| Kendi daha önceki çalışmanız | Evet (self-plagiarism olabilir) | Önceki yayından izin alınmalı veya açıkça belirtilmeli |
| Kamuya açık veri seti | Genellikle hayır | Yine de kaynak belirtilmelidir |
| Yayınlanmamış görüşme alıntısı | Evet | Görüşme yapılan kişiden onay alınmalı |
1. Metin İçinde Açıklama
Görsel, tablo veya veri kullanılmışsa hemen altında şu şekilde belirtilmelidir:
Şekil 3. Türkiye’de yıllara göre karbon emisyonu miktarı (Orijinal kaynaktan alınmıştır; izin no: 12345678).
2. Dipnotla Açıklama
Tablo 2 başka bir kaynaktan alınmıştır ve gerekli izin [Telif Sahibi Kurum Adı]’ndan alınmıştır.
3. Kaynakçada Açıklama
TÜBİTAK. 2021. Ulusal İklim Değişikliği Raporu. Ankara (TR): T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. İzinle yeniden kullanılmıştır.
Yayın İzni Türleri
a) Kurumsal Yayın İzinleri
-
Dergi, yayınevi, veri sağlayıcısı gibi kurumlardan alınır.
-
Genellikle e-posta veya resmi form yoluyla gerçekleştirilir.
-
Bazı dergiler “Permission Request Form” sunar.
b) Bireysel Yayın İzinleri
-
Görüşme, özel yazışma, kişisel veri, özgün tablo gibi içerikler için kullanılır.
-
Kişinin imzası, onayı veya dijital izni gereklidir.
CSE’de Yayın İzinleri ile İlgili Etik İlkeler
-
İzin alınmadan içerik kullanılmaz.
-
Her izin belgesi saklanmalıdır (editöre sunulabilir).
-
Kullanım biçimi iznin kapsamına uygun olmalıdır.
-
Alıntılanan içerik değiştirilmemelidir.
-
Açık erişim içerikler dahi uygun şekilde kaynak gösterilmelidir.
Yayın İzinlerinde Uluslararası Uygulamalar ve Lisanslar
Creative Commons (CC) Lisansları
| Lisans Türü | Açıklama | Yeniden Kullanım |
|---|---|---|
| CC-BY | Kaynak belirtilerek her türlü kullanım serbesttir | Evet |
| CC-BY-NC | Ticari olmayan amaçla kullanılabilir | Evet (kâr amacı olmadan) |
| CC-BY-SA | Aynı lisansla paylaşmak koşuluyla | Evet |
| CC-BY-ND | Değişiklik yapılamaz | Evet (değiştirilmeden) |
| CC0 | Kamu malı gibi özgürce kullanılır | Evet (tamamen serbest) |
Yayın İzni Almak İçin İzlenmesi Gereken Adımlar
-
Kaynağın türü ve sahibini belirleyin.
-
İçeriği nasıl kullanacağınızı netleştirin.
-
Yasal veya kurumsal formu doldurun.
-
Yazılı veya dijital izin alın.
-
Yayında izin alındığını açıkça belirtin.
Yayın İzni Alınmadan Kullanıldığında Karşılaşılabilecek Sonuçlar
-
İntihal (plagiarism) suçlaması
-
Yayımlanmış makalenin geri çekilmesi
-
Akademik disiplin soruşturmaları
-
Telif hakkı ihlali nedeniyle hukuki süreçler
-
Yayıncının kara listesine girme
Yayın İzinlerinde Sık Yapılan Hatalar
| Hata | Açıklama | CSE’ye Göre Doğrusu |
|---|---|---|
| Sadece kaynak gösterip izin almamak | Telif hakkı yine de ihlal edilmiş olur | Hem izin alınmalı hem kaynak gösterilmeli |
| Açık erişimli içeriği kontrolsüzce kullanmak | Lisans tipi göz ardı edilmiş olur | Lisans tipi kontrol edilmeli |
| Görselleri değiştirmek | Kaynağın orijinalliği bozulur | Değişiklik varsa belirtilmeli |
| İzin alınan içeriği fazla genişletmek | İzin kapsamı aşılır | Kullanım sınırına sadık kalınmalı |
CSE stilinde bilimsel yazımın en kritik boyutlarından biri, sadece kaynak gösteriminin doğru yapılması değil, aynı zamanda kullanılan her materyalin yasal ve etik bir zeminde sunulmasıdır. Özellikle tablo, grafik, görsel, veri seti, özel yazışma, kişisel görüş gibi materyallerin yeniden kullanımı durumunda yayın izni almak bir tercihten öte, bir zorunluluktur.
Bu yazıda CSE Style’a göre yayın izinlerinin hangi durumlarda gerekli olduğu, nasıl talep edilmesi gerektiği, izin türleri, açık erişim içeriklerin kullanımı ve olası hukuki-etik sonuçlar detaylı şekilde sunulmuştur. Gerek bireysel gerek kurumsal izinlerin uygun biçimde alınması, çalışmanın akademik güvenilirliğini artırır ve ileride yaşanabilecek sorunların önüne geçer.
Yayın izni alınmadan yapılan her tür kullanım, telif hakkı ihlali olarak değerlendirilebilir. Bu ihlaller, araştırmacının akademik kariyerini olumsuz yönde etkileyebilir ve yayınlandığı derginin güvenilirliğini de zedeler. Bu nedenle, içerik üretimi sürecinde gösterilen titizlik, aynı zamanda içerik kullanımında da gösterilmelidir.
CSE stili, akademik yazımda yalnızca biçimsel bir çerçeve değil; aynı zamanda etik duruşun bir göstergesidir. Bilimsel bir çalışmanın kalitesi, sadece ulaştığı sonuçlarla değil; bu sonuçlara ulaşırken izlediği yöntemlerle de değerlendirilir. Bu nedenle yayın izni, bilimsel dürüstlüğün görünmeyen ama en sağlam temellerinden biridir.
Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.
akademik yayınlarda izin akademik yazımda yayın izni bilimsel yayın izni creative commons cse cse açık erişim kaynaklar cse citation access rights cse citation creative commons cse citation etik izin cse citation görsel izni cse citation izin süreci cse citation onay süreci cse citation örnekleri cse citation veri telifi cse copyright kuralları cse etik kurallar cse figür izinleri cse görsel kullanımı cse grafik izni cse izin gerektiren içerikler cse izin numarası cse kaynak izin kuralları cse kaynak izni örneği cse kaynak kullanımı cse kaynak lisansı cse kaynaklarda izin cse lisanslı içerik cse permission örnek cse stilinde yayın hakkı cse style image use cse style izin alma cse style telif izinleri cse tablo izinleri cse telif hakkı cse telif koruması cse veri kullanımı cse yasal içerik kullanımı cse yayın izni grafik ve veri izni izinli kaynak gösterimi kaynak gösteriminde izin patent ve cse izinleri telif kontrolü cse telifli içerik cse yayın hakları cse yayın izin süreci cse yayın izni nasıl alınır yayıncı izni nasıl alınır yayıncıdan izin alma yazılı izin cse citation