CSE’de Deney Hayvanlarıyla İlgili Alıntılar
Deney hayvanları, biyoloji, tıp, genetik, farmakoloji ve psikoloji gibi pek çok bilim dalında yapılan araştırmalarda önemli bir role sahiptir. Bu çalışmaların verileri bilimsel yayınlarda yer alırken, kullanılan deneysel yöntemler, hayvan türleri ve etik onay süreçleri mutlaka açık ve standartlara uygun bir şekilde belirtilmelidir. Özellikle CSE (Council of Science Editors) stilinde deney hayvanlarıyla yürütülen araştırmalarda etik hassasiyet, şeffaflık ve izlenebilirlik, yalnızca bilimsel değil aynı zamanda insani bir zorunluluk olarak kabul edilir.
Bu yazıda, CSE stiline göre deney hayvanlarıyla ilgili kaynakların nasıl gösterileceği, etik kurul onayının nasıl belirtilmesi gerektiği, kullanılan hayvan modeli açıklamaları, yöntem bölümünde verilmesi gereken bilgiler, metin içi ve kaynakça formatları, etik bildirimlerin örnekleri, sık yapılan hatalar ve etik ihlallerin sonuçları detaylı biçimde ele alınacaktır.
Deney Hayvanlarıyla İlgili Alıntı Nedir?
Bu tür alıntılar genellikle şu tür yayınlardan gelir:
-
Hayvanlar üzerinde yapılan deneysel araştırma makaleleri
-
Etik kurul raporları ve onay belgeleri
-
Hayvan modellerinin tanıtıldığı tezler
-
Klinik öncesi laboratuvar test sonuçları
-
Hayvan davranış çalışmaları
-
Hayvan refahı üzerine yazılmış kılavuzlar ve bildirgeler
CSE’ye Göre Deney Hayvanı Kullanımı Kaynağı Nasıl Yazılır?
1. Deney Hayvanı Üzerine Makale Kaynağı
Format:
Yazar Soyadı Ad Baş Harfi. Yıl. Makale başlığı. Dergi adı. Cilt(Sayı):sayfa aralığı. Etik kurul onay no (varsa).
Örnek:
Karaca R, Yılmaz E. 2022. Sprague Dawley sıçanlarında oksidatif stres üzerine bitkisel tedavi etkisi. Deneysel Tıp Dergisi. 10(2):112–120. Etik kurul onayı: EÜ-HADYEK/2022/03.
2. Hayvan Modeli Tanıtımı İçeren Kitap Kaynağı
Format:
Yazar Soyadı Ad Baş Harfi. Yıl. Kitap başlığı. Yayın yeri (ülke kodu): Yayımcı.
Örnek:
Smith JA. 2015. Animal models in neuroscience research. London (GB): Academic Press.
3. Etik Rehber / Kılavuz Kaynağı
Format:
Kurum adı. Yıl. Kılavuz başlığı. Yayın yeri (ülke kodu): Yayımcı.
Örnek:
National Institutes of Health. 2019. Guide for the Care and Use of Laboratory Animals. Washington (US): NIH.
CSE Metin İçi Atıf – Deney Hayvanı Kaynakları
(Karaca ve Yılmaz 2022)
(Smith 2015)
(National Institutes of Health 2019)
Etik Kurul Onayı – CSE’ye Göre Gösterim Şekli
CSE stiline göre bir çalışmada deney hayvanı kullanılmışsa, şu bilgilerin açıkça belirtilmesi gerekir:
-
Hayvan türü, yaş aralığı, cinsiyeti
-
Kullanılan model (örneğin diyabet modeli)
-
Uygulama yöntemi
-
Etik kurulun tam adı
-
Onay tarihi ve numarası
Örnek Etik Bildirim:
Bu çalışma, Ege Üniversitesi Hayvan Deneyleri Etik Kurulu’nun (EÜ-HADYEK) 15.02.2022 tarih ve 2022/03 sayılı kararı ile onaylanmıştır.
Etik İlkeler ve CSE Uygulamaları
CSE, deney hayvanı kullanımıyla ilgili aşağıdaki temel etik ilkeleri destekler:
-
3R İlkesine (Replace, Reduce, Refine) uyum
-
Hayvan refahına azami özen
-
Gerektiğinde analjezik ve anestezi kullanımı
-
Ölümcül deneylerde hızlı ve acısız yöntem tercih edilmesi
-
Alternatif yöntemler mevcutsa hayvan kullanılmaması
Deney Hayvanı Kullanımında Sık Yapılan Hatalar
| Hata | Açıklama | CSE’ye Göre Doğru Yaklaşım |
|---|---|---|
| Etik kurul bilgisi vermemek | Ciddi etik ihlal olur | Onay tarihi ve no açıkça belirtilmeli |
| Hayvan türünü belirtmemek | Modelin tekrar edilebilirliği engellenir | Tür, yaş, cinsiyet açıkça yazılmalı |
| Sadece “deney yapıldı” ifadesi | Yöntemsel bilgi eksikliği yaratır | Tüm deneysel süreç ayrıntılı yazılmalı |
| Kaynakta hayvan kullanımına atıf vermemek | Kaynağın etik yükümlülüğü belirsiz kalır | Hayvan kullanılan tüm kaynaklar net belirtilmeli |
Deney Hayvanı Verileriyle İlgili Açıklamalar
Metin içinde deney hayvanına dair bilgiler şeffaf şekilde sunulmalıdır:
-
“Bu çalışmada 8–12 haftalık erkek Wistar sıçanları (n=30) kullanılmıştır.”
-
“Hayvanlara 7 gün boyunca intraperitoneal yol ile 10 mg/kg dozunda madde uygulanmıştır.”
-
“Tüm uygulamalar deney öncesinde 12 saatlik açlık protokolü ile başlatılmıştır.”
Zotero ve EndNote ile Deney Hayvanı Kaynak Girişi
-
Reference Type: Journal Article / Book / Report
-
Author: Bireysel veya kurumsal yazar
-
Title: Makale ya da kılavuz adı
-
Date: Yayın yılı
-
Publisher: Kurum adı
-
Accessed: (varsa)
-
Extra: Etik kurul onay no
Sonuç
Bilimsel ilerleme, canlı deneylerinden elde edilen bilgilerle birçok soruna çözüm üretmiş olsa da, bu sürecin etik sınırlar içinde gerçekleşmesi, hem araştırmanın hem de araştırmacının güvenilirliğini belirler. Deney hayvanlarının kullanımı, yalnızca teknik bir işlem değil, aynı zamanda ahlaki bir sorumluluktur. CSE stilinde bu sorumluluk, kaynakların yazımıyla, yöntemlerin sunumuyla ve etik onayların görünürlüğüyle kendini gösterir.
Bu yazıda, CSE’ye göre deney hayvanı kullanılan kaynakların nasıl gösterileceği, etik kurul onayının yazımı, hayvan türü ve model bilgilerinin sunulması, metin içi atıf yöntemleri, sık yapılan hatalar ve örnek bildirimler detaylı şekilde açıklanmıştır. Bu bilgiler, yalnızca doğru kaynak yazımını değil, aynı zamanda bilimsel yazının etik boyutunu da destekler.
Unutulmamalıdır ki, her bilimsel deneyin ardında canlı bir organizma vardır. Bu organizmalara duyulan saygı, yalnızca deneyin hassas yürütülmesiyle değil, aynı zamanda bilimsel metinde şeffaf ve dürüst şekilde temsil edilmesiyle anlam kazanır. CSE stili, bu temsili sağlayan güçlü bir yapıdır.
Sonuç olarak, deney hayvanlarıyla yapılan araştırmalarda etik kurallara bağlılık, şeffaf yazım, doğru kaynak gösterimi ve açık bilgi sunumu hem bilimin etik çerçevesini korur hem de araştırmanın yeniden üretilebilirliğini sağlar. Bilim sadece sonuçlarla değil, o sonuçlara ulaşırken izlenen yollarla da değerlendirilmelidir. Ve bu yollarda, hayvanların rolünü onurlandırmak her bilim insanının görevidir.
Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.
cse animal care statement cse animal ethics approval cse animal guideline citation cse animal model atıf cse animal research etik cse animal source format cse animal study reference cse animal test kaynak gösterme cse animal use guideline cse animal use method cse citation animal data cse citation animal publication cse citation animal use cse citation mouse model cse citation preclinical trial cse citation rat strain cse deney hayvanı kaynakça cse ethical approval writing cse ethical research format cse ethics committee example cse etik deney bildirimi cse etik kurul bildirimi cse etik kurul yazım kuralları cse hayvan davranışı çalışması cse hayvan deney metni cse hayvan deney raporu cse hayvan deneyi örneği cse hayvan etik kodu cse hayvan etik onayı yazımı cse hayvan etik raporu cse hayvan kullanılan makale yazımı cse hayvan modeli yazımı cse hayvan refahı kuralları cse hayvan refahı yazımı cse hayvan türü belirtme cse hayvanlı araştırma etik örnek cse hayvanlı çalışma kaynak cse hayvanlı deney atıf cse hayvanlı deneylerde onay bildirimi cse kaynak deney fare cse kaynak fare çalışması cse kaynak hayvan etik onayı cse lab animal kaynak cse preclinical study citation cse rat model citation cse source animal experiment cse source laboratory animals cse style animal research citation cse style etik kurul onayı