Vancouver Formatıyla Akademik Sosyal Bilimler Araştırması

Sosyal bilimler alanında yapılan akademik çalışmalar, birey-toplum ilişkileri, kültürel yapılar, psikolojik eğilimler ve siyasal sistemler gibi geniş bir yelpazeyi kapsar. Bu disiplinler, genellikle niceliksel ve niteliksel verilerin senteziyle oluşturulan araştırma raporları, tezler ve makalelerle ifade edilir. Akademik dürüstlüğü korumak, araştırmaların bilimsel geçerliliğini sağlamak ve daha önce yapılmış çalışmalara saygı göstermek amacıyla kaynak gösterimi büyük önem taşır.

Bu bağlamda Vancouver atıf stili, sosyal bilimlerde akademik kaynak kullanımını sistemli, açık ve denetlenebilir hâle getirmek için oldukça işlevsel bir format sunar. Geleneksel olarak tıp ve sağlık bilimlerinde yoğun kullanılan Vancouver sistemi, kuralları ve şablonları sayesinde sosyal bilimlerde de etkili bir kaynaklandırma yöntemi olarak uygulanabilir.

Vancouver Formatının Sosyal Bilimler İçin Uygunluğu

Sosyal bilimlerde yaygın olan metinsel yoğunluk, teori aktarımı ve alıntı çeşitliliği, tutarlı ve kısa biçimli atıf sistemlerini zorunlu kılar. APA veya MLA gibi stiller uzun açıklamalı atıflar içerirken, Vancouver stili numaralandırılmış sistematik yapısı sayesinde metin içinde akıcılığı koruyarak kaynak yoğunluğu olan çalışmalarda büyük kolaylık sağlar.

Örneğin, bir sosyolojik araştırma makalesinde beş farklı kaynak aynı paragrafta kullanılıyorsa, her birinin yazar soyadını yazmak yerine yalnızca rakamlarla atıfta bulunmak hem metni sadeleştirir hem de okuyucunun dikkatini dağıtmadan kaynak geçişi sağlar.

Sosyal Bilimlerde Sık Kullanılan Kaynak Türleri ve Vancouver Formatı

Sosyal bilimlerde başlıca kullanılan kaynak türleri şunlardır:

• Kitaplar ve kitap bölümleri

• Akademik makaleler

• Resmî raporlar ve politika belgeleri

• Röportajlar

• Alan araştırmaları (survey, mülakat)

• Dijital içerikler (web siteleri, sosyal medya, podcast)

• Yasal belgeler ve uluslararası sözleşmeler

Vancouver formatı bu kaynak türlerinin tamamını belirli kurallara göre kaynakça listesinde gösterebilme olanağı sunar.

Örnekler:

1. Kitap:
   Duru M. Sosyolojide Teorik Yaklaşımlar. İstanbul: Alfa Yayınları; 2021.

2. Akademik Makale:
   Yıldız B, Erdem A. Politik İdeolojilerin Seçmen Davranışına Etkisi. Toplum ve Demokrasi. 2022;18(2):45-67.

3. Resmî Rapor:
   Türkiye İstatistik Kurumu. 2023 Gençlik Araştırması Raporu. Ankara: TÜİK; 2023.

4. Web Kaynağı:
   Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. Türkiye İnsan Gelişimi Raporu [internet]. 2022 [erişim: 2023 Kas 15]. Mevcut: https://www.tr.undp.org

Vancouver Formatında Alıntı Yapma ve Atıf Ekleme

Sosyal bilimsel metinlerde görüş ve savunuların birçoğu doğrudan ya da dolaylı alıntılarla desteklenir. Vancouver sisteminde metin içi alıntılar köşeli parantezle ve numarayla gösterilir. Numara, kaynakça sırasına göre belirlenir ve tekrar eden kaynaklar aynı numarayla belirtilir.

Örnek:
Toplumsal cinsiyet rolleri, çocukluk döneminde biçimlenmeye başlar [3].

Birden fazla kaynak için:
Bu eğilim birçok farklı çalışmada gözlemlenmiştir [5,6,9].

Sosyal Bilimlerde Nitelikli Alıntı Stratejileri

Sosyal bilimler disiplinlerinde yalnızca metni alıntılamak değil, aynı zamanda bağlam içinde yorumlamak gerekir. Vancouver sisteminde doğrudan alıntılar tırnak içine alınmalı ve paragraf sonunda kaynak numarası belirtilmelidir.

Dolaylı alıntılar ise araştırmacının yorumunu içerdiğinden daha fazla analiz gerektirir. Örneğin:

Bourdieu’nün kültürel sermaye kavramı, sınıf ayrımını yeniden üretmede belirleyici bir araç olarak yorumlanmaktadır [7].

Bu gibi durumlarda atıf sayısı arttıkça numaralandırma sistemi okuru rahatlatır ve akademik düzen sağlar.

Vancouver Formatında Sosyal Bilim Anketleri ve Veri Sunumu

Sosyal bilimlerde anket çalışmaları sık kullanılan araştırma yöntemlerinden biridir. Anket sorularının tasarımı, sonuçların yorumlanması ve veri analizinde kullanılan istatistiksel kaynakların tümü kaynakça kısmına eklenmelidir.

Vancouver sisteminde şu şekilde verilir:

Ersoy H. Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları Üzerine Bir Alan Araştırması [yüksek lisans tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2022.

Alan Çalışmalarının Kaynaklandırılması

Saha çalışması ya da alan notları gibi doğrudan gözlem içeren içerikler özel bir kategoriye girer. Vancouver sisteminde bu tür kaynaklar doğrudan yayımlanmış bir belge yoksa “kişisel iletişim” olarak değerlendirilir. Ancak görüşmeler sesli kaydedilmiş ve arşivlenmişse video ya da transkript olarak gösterilebilir.

Örnek:

Kılıç G. Kars ilinde yaşlı bireylerle yapılan derinlemesine görüşmeler [görüşme dizisi]. 2023 [kişisel arşivde].

Sosyal Bilimsel Proje Raporlarında Vancouver Kapsamı

Avrupa Birliği projeleri, kalkınma ajansı destekli sosyal girişim projeleri gibi çalışmalarda üretilen rapor ve belgeler de kaynakça listesine dahil edilmelidir.

Vancouver örneği:

Sabancı Üniversitesi. Sürdürülebilir Kent Yaşamı Projesi Nihai Raporu. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları; 2020.

Disipline Özgü Uygulamalar: Sosyoloji, Psikoloji, Antropoloji

• Sosyoloji: Kaynak çeşitliliği yüksek, kuramsal referanslar yoğundur. Kitap ve teorik makale kaynakları baskındır.

• Psikoloji: Deneysel makaleler, test ölçekleri ve vaka analizleri yer alır. Format olarak standartlaşmış kaynaklarla çalışılır.

• Antropoloji: Görsel, işitsel, saha gözlemine dayalı kaynaklar, etnografik veri türleri önemlidir. Görüşme ve kayıtlı video kaynakları dikkatle referanslanmalıdır.

Sosyal Bilimlerde Vancouver Kaynakça Listesi Oluşturma

Vancouver formatında kaynakça listesi metinde geçen sıraya göre değil, kullanıldıkları ilk numaraya göre sıralanır. Liste başlığı “Kaynaklar” olmalı ve numaralı biçimde düzenlenmelidir.

Örnek:

Kaynaklar

1. Aksoy A. Birey ve Toplum İlişkisi. Ankara: Sentez Yayınları; 2019.

2. TDK. Güncel Türkçe Sözlük [internet]. [erişim: 2024 Haz 3]. Mevcut: https://sozluk.gov.tr

3. Gültekin D. Kültürel Kodlar ve İletişim Biçimleri. Toplum ve İletişim. 2022;17(1):15-31.

Vancouver Formatında Sık Yapılan Hatalar (Sosyal Bilimler Özelinde)

• Web kaynaklarında erişim tarihi yazmamak

• URL vermeden yalnızca site adını yazmak

• Yazar adı yerine yalnızca kurum adıyla atıf yapmak

• Alıntı numaralarının tutarsız ilerlemesi

• Aynı kaynağı metinde farklı numaralarla tekrar göstermek

Sonuç

Sosyal bilimlerde yapılan akademik çalışmalarda Vancouver atıf stili, hem sade hem de sistematik bir yapı sunarak bilgi aktarımını disipline eder. Disiplinin gerektirdiği geniş kaynak türlerini kapsayabilme kapasitesi, numaralı atıf sistemiyle metin içinde akıcılığı bozmaması ve erişim bilgilerini şeffaf biçimde sunması, Vancouver stilini sosyal bilim araştırmaları için ideal kılar. Akademik yazımda etik, saydamlık ve kaynak güvenliği sağlamak isteyen her sosyal bilimci, Vancouver formatını titizlikle uygulayarak çalışmasının akademik değerini yükseltebilir.

Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.

Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.

Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.

İçerik Üreticisi

Biyografinin Tamamını Gör