CSE ile İnfografik ve Grafik Atıfı
Akademik yazımın evrilen doğasında yalnızca metinler değil, görsel veriler de önemli bir rol oynamaya başladı. Günümüzde infografikler, grafikler, tablolar ve şekiller; bilgi yoğunluğunu sadeleştirmek, karmaşık ilişkileri görselleştirmek ve okuyucunun dikkatini artırmak amacıyla yaygın biçimde kullanılmaktadır. Özellikle bilimsel makalelerde bu görseller yalnızca estetik katkı sunmakla kalmaz, aynı zamanda temel veri sunum araçlarıdır.
Bu noktada, infografik ve grafiklerin başka kaynaklardan alınarak kullanılması ya da orijinal içeriklerin başkasına ait olması durumunda, doğru ve etik bir biçimde kaynak gösterimi zorunlu hale gelir. Council of Science Editors (CSE) stilinde, bu tür görsellerin kullanımı için belirlenmiş açık ve uygulanabilir kurallar bulunmaktadır.
Bu yazıda, CSE’ye göre infografik ve grafiklerin nasıl kaynak gösterileceği, kullanım izinlerinin nasıl belirtilmesi gerektiği, erişimli ve erişimsiz görsel kaynaklar, infografik oluşturucuların yazar olarak gösterilmesi, etik kurallar, sık yapılan hatalar ve uygulamalı örnekler ayrıntılı biçimde sunulacaktır.
İnfografik ve Grafik Nedir?
İnfografik:
Veri, bilgi veya süreçlerin grafik unsurlar ve kısa metinlerle görselleştirildiği bilgi afişleridir. Genellikle bir konuyu sadeleştirme ve sunma amacıyla hazırlanır.
Grafik:
Sayısal verilerin çizgisel, sütun, pasta, dağılım veya başka şekillerde görselleştirildiği veri sunumudur.
Her ikisi de akademik çalışmalarda:
-
Veri analiz sonuçlarını göstermek
-
Kavramsal modeller sunmak
-
Süreçleri ve karşılaştırmaları anlatmak
amacıyla kullanılır.
CSE’ye Göre Görsel İçeriklerin Kaynak Gösteriminde Gerekli Bilgiler
-
Yazar (birey ya da kurum)
-
Yayın yılı
-
Görselin başlığı ya da açıklaması
-
Görselin türü ([infografik], [grafik], [şekil], [visual])
-
Yayınlandığı platform (dergi, web sitesi, veri tabanı vb.)
-
Yayın yeri (ülke kodu)
-
Yayımcı (varsa)
-
Erişim tarihi ve URL (varsa)
CSE Formatında Grafik ve İnfografik Kaynak Yazımı
Format:
Yazar Soyadı Ad Baş Harfi veya Kurum. Yıl. Görsel başlığı [infografik/grafik]. Yayın yeri (ülke kodu): Yayımcı. [accessed yıl ay gün]. URL
Örneklerle Görsel Kaynak Yazımı
1. Kurumsal Kaynaklı İnfografik (Online)
WHO. 2021. COVID-19 transmission pathways [infografik]. Geneva (CH): World Health Organization. [accessed 2024 Jan 10]. https://who.int/covid-infographics
2. Bireysel Grafik Kaynağı (Makale İçinden)
Özkan M. 2022. Türkiye’de doğalgaz tüketim oranları 2010–2020 [grafik]. In: Enerji Verimliliği Raporu. Ankara (TR): TÜBİTAK. s. 35.
3. Veri Tabanı İçinden Alınan Grafik
OECD. 2023. Global GDP growth 2000–2022 [grafik]. Paris (FR): OECD Statistics Database. [accessed 2024 Jan 12]. https://stats.oecd.org
CSE Metin İçi Atıf – Grafik ve İnfografikler
Metin içinde grafik ya da infografik referansı şu şekilde gösterilir:
-
Grafik doğrudan alıntılanıyorsa:
(OECD 2023)
(WHO 2021) -
Grafik içerikte yeniden oluşturulmuşsa:
Verilerden derlenerek hazırlanmıştır (Özkan 2022, uyarlanmıştır)
-
Şekil altlarında:
Kaynak: WHO 2021
CSE’ye Göre Görsellerde İzin Belirtme
Bazı görseller telif hakları ile korunur. Kullanım için yayıncıdan veya yazardan izin alınmalıdır. İzin alınmışsa görselin altında şu ibare yer alır:
Kaynak: WHO 2021. İzin alınarak kullanılmıştır.
Kaynak: OECD 2023. CC-BY lisansı ile kullanılmıştır.
Görsel Üretim Araçlarıyla Oluşturulan İçeriklerin Kaynak Gösterimi
Görsel kullanıcı tarafından hazırlanmışsa ama veriler bir başka kaynaktan alındıysa, şu ifade kullanılır:
Yazar tarafından oluşturulmuştur. Kaynak veriler: TÜİK 2023
Eğer Canva, Piktochart vb. araçlar kullanıldıysa kaynak gösterimi şu şekilde yapılabilir:
Yazar adı. Yıl. Görsel başlığı [infografik]. Oluşturulma aracı: Canva. [accessed yıl ay gün]. URL (eğer paylaşıldıysa)
Sık Yapılan Hatalar ve CSE’ye Göre Doğruları
| Hatalı Uygulama | Açıklama | CSE’ye Göre Doğru Kullanım |
|---|---|---|
| Görselin sadece altına “Kaynak: internet” yazmak | Yetersiz ve güvensiz | Yazar, yıl, URL, erişim tarihi belirtilmeli |
| Görselin URL’sini yazmadan alıntı yapmak | Erişim engellenir | Erişim linki + tarihi zorunlu |
| Telifli grafiklere izin almadan yer vermek | Etik ihlal olur | İzin alınmalı ve belirtilmeli |
| Kendi hazırlanan görselde kaynak belirtmemek | Veri şeffaflığı kaybolur | Veri kaynağı mutlaka belirtilmeli |
CSE’ye Göre Etik Kurallar – Görsellerin Kullanımı
-
Başka kaynaklardan alınan her görsel açıkça belirtilmeli
-
Görseller orijinal haliyle kullanılmalı veya “uyarlanmıştır” ifadesiyle açıklanmalı
-
Lisans türü (örneğin Creative Commons) varsa görselin altında gösterilmeli
-
Görsellerin sadece görselliğinden değil, bilgi değerinden dolayı alıntılandığı açık olmalı
CSE Stilinde Görsellerin Zotero / EndNote ile Gösterimi
-
Reference Type: Figure / Visual / Infographic
-
Author: Görseli hazırlayan kişi veya kurum
-
Title: Görselin başlığı
-
Date: Yayın tarihi
-
URL: Görsele erişim bağlantısı
-
Accessed: Gün/ay/yıl
Sonuç
Görseller, akademik metinlerin yalnızca yardımcı unsurları değil; bilgi sunumunun ve anlam oluşturmanın güçlü araçlarıdır. Bilgiyi grafiksel olarak sunmak, okuyucunun hem görsel hem de bilişsel sürece daha etkin katılımını sağlar. Ancak bu görsellerin bilimsel metinlerde yer alabilmesi için kaynağının açıkça gösterilmesi, izin kurallarına uyulması ve şeffaflık ilkesinin korunması büyük önem taşır.
Bu yazıda, CSE stiline göre infografik ve grafiklerin nasıl kaynak gösterileceği, hangi bilgilerin yazımda zorunlu olduğu, izin alma süreçleri, metin içi kullanım biçimleri ve etik sorumluluklar detaylı biçimde açıklanmıştır. Ayrıca sık yapılan hatalar ve doğru kullanımları karşılaştırmalı olarak sunulmuştur.
CSE formatı, yalnızca metin tabanlı kaynaklar için değil, görsel içerikler için de sağlam bir referans sistemidir. Görsel içeriğin kaynağını doğru göstermek, hem bilgi güvenliğini sağlar hem de kullanılan verinin akademik geçerliliğini destekler. Görsel veriyle çalışan her araştırmacı, kullandığı her grafiği, infografiği ya da şekli adil biçimde temsil etmelidir. Aksi hâlde, farkında olunmadan telif ihlali, bilgi manipülasyonu ya da etik dışı davranışlar söz konusu olabilir.
Sonuç olarak, CSE stiline uygun biçimde infografik ve grafik atıfı yapmak, yalnızca teknik bir yazım detayı değil, bilgiye duyulan saygının açık bir ifadesidir. Görsellerle zenginleştirilmiş her metin, sağlam kaynaklarla desteklenmelidir ki bilginin görselleşmiş hâli güvenilirliğini kaybetmesin. Bilimsel yazımın görsel ayağı, ancak doğru kaynaklama ile gerçek gücünü gösterebilir.
Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.
cse citation image source cse figure access url cse figure caption format cse figure kaynağı cse görsel içerik atıf cse görsel içerik erişim cse görsel içerik etik cse görsel kaynak türü cse görsel lisans bilgisi cse grafik alıntı cse grafik görsel etik cse infografik kaynak gösterme cse infographic citation example cse infographic erişim tarihi cse infographic etik kurallar cse infographic oluşturucu atıf cse infographic reference cse kaynak figür örneği cse kaynak görsel izin cse kaynak gösterme grafik cse kaynak infographic url cse piktochart citation cse style academic visual cse style canva infografik cse style etik infographic cse style figure citation cse style görsel gösterim cse style grafik başlık cse style grafik türleri cse style veri görselleştirme cse visual access date cse visual data citation cse visual etik açıklama cse visual lisans etik cse visual source format görsel atıf kuralları cse görsel içerik izin cse görsel kaynak cse görsel veri atıf cse grafik alıntısı cse grafik atıf kuralları cse grafik kaynağı nasıl yazılır grafik url cse style infografik etik cse infografik kaynak nasıl yazılır cse infographic citation template infographic data source cse infographic gösterimi cse infographic reference format cse