Vancouver Formatı ile Akademik Çalışmalarda Mobil Kaynak Kullanımı

Mobil cihazlar, özellikle akıllı telefonlar ve tabletler, akademik bilgiye ulaşım biçimini tamamen dönüştürmüştür. Artık öğrenciler, akademisyenler ve araştırmacılar ders notlarına, e-kitaplara, video konferanslara ve hatta akademik veri tabanlarına mobil cihazları aracılığıyla erişebilmektedir. Bu erişim kolaylığı, aynı zamanda mobil kaynakların da akademik çalışmalarda atıf gerektiren birer belge haline gelmesini zorunlu kılmıştır. Ancak mobil kaynakların geleneksel basılı veya sabit URL’li dijital kaynaklardan farklı doğası, alıntılama süreçlerini de karmaşık hale getirmiştir.

Vancouver formatı, tıp ve sağlık bilimleri başta olmak üzere birçok bilimsel disiplinde kullanılan ve numaralandırma temelli bir atıf sistemidir. Geleneksel kaynak türleri için oldukça net kurallar sunan bu sistem, mobil kaynaklar için de esneklik sağlamaktadır. Ancak bu esneklik doğru anlaşılmazsa, çalışmanın güvenilirliğini zedeleyebilir. Dolayısıyla mobil kaynakların Vancouver sistemine uygun biçimde nasıl gösterileceğini bilmek, günümüzde akademik yazının kalitesini doğrudan etkileyen bir konudur.

Mobil Kaynak Nedir?

Mobil kaynaklar, genellikle mobil cihazlar üzerinden erişilen dijital içeriklerdir. Bunlar arasında mobil uygulamalar, mobil uyumlu web siteleri, sosyal medya içerikleri, mobil üzerinden alınan ekran görüntüleri, mesajlaşma uygulamaları aracılığıyla paylaşılan belgeler ve QR kodla yönlendirilen içerikler sayılabilir. Mobil kaynakların akademik çalışmalara dahil edilmesi hem içerik zenginliği hem de dijital çağın gereklilikleri açısından önem taşımaktadır.

Vancouver Formatının Temel Yapısı ve Mobil Kaynaklara Uygulanması

Vancouver formatında kaynaklar metin içinde köşeli parantez ile numaralandırılır ([1], [2], vb.). Kaynaklar metin sonunda numara sırasına göre listelenir. Her kaynak için yazar(lar), başlık, yayın yeri, yayınevi, yıl ve URL gibi bilgiler sistematik biçimde belirtilir. Mobil kaynaklarda ise bu yapıya ek olarak “erişim tarihi” ve “erişim cihazı” gibi bilgiler de önem kazanır.

Örneğin bir mobil uygulama şu şekilde kaynak gösterilebilir:

Sağlık Bakanlığı. Hayat Eve Sığar Mobil Uygulaması [mobil uygulama]. Ankara: Sağlık Bakanlığı; 2020. Erişim: 2024 Tem 10. Mevcut: https://apps.apple.com/tr/app/hayat-eve-s%C4%B1%C4%9Far/id1504692142

Bu örnekte görüldüğü üzere, uygulamanın türü açıkça belirtilmiş (mobil uygulama) ve erişim tarihi ile birlikte doğrudan bağlantısı verilmiştir. Bu tür bir yapı, Vancouver sisteminin temel ilkeleri ile uyumludur.

Mobil Uygulama Verilerinin Vancouver Formatında Gösterimi

Mobil uygulamalardan elde edilen akademik içerikler, özellikle sağlık, eğitim ve teknoloji alanlarında sıklıkla kullanılmaktadır. Örneğin bir uygulamanın sunduğu istatistikler veya vaka verileri bir tezde veya makalede kullanılabilir. Bu durumda uygulama geliştiricisi yazar kabul edilir ve uygulamanın tam adı, sürümü, geliştiricisi, yayın yılı ve erişim adresi Vancouver kriterlerine göre listelenmelidir.

Şu noktalar dikkatle uygulanmalıdır:

• Uygulama adı italik yazılmalıdır.

• Uygulama türü (“mobil uygulama”) köşeli parantezle belirtilmelidir.

• Erişim tarihi, değişebilirlik açısından mutlaka eklenmelidir.

• Uygulama mağazası bağlantısı veya resmi web sayfası URL olarak verilmelidir.

Sosyal Medya Mobil İçeriklerinin Alıntılanması

Sosyal medya, mobil cihazlar üzerinden en çok tüketilen dijital bilgi kanallarından biridir. Özellikle uzman kişiler, resmi kurumlar ya da üniversiteler tarafından yapılan sosyal medya paylaşımları, akademik içerik açısından değerli olabilir. Ancak bu içerikler çok hızlı silinebilir veya değiştirilebilir yapıya sahiptir. Bu nedenle Vancouver formatında sosyal medya mobil içerikleri şu şekilde belirtilmelidir:

Türkiye Bilimler Akademisi. Bilimsel araştırmalar üzerine yeni seminer dizimiz başlıyor [Instagram paylaşımı]. 2024 Haz 15. Erişim: 2024 Tem 2. Mevcut: https://www.instagram.com/tubaakademi

Burada dikkat edilmesi gereken unsurlar:

• İçerik sağlayıcısı (kurum, kişi vs.) yazar yerine geçer.

• İçerik başlığı varsa verilir, yoksa içerik türü ve tarihi yazılır.

• Erişim tarihi ve URL kesinlikle eklenmelidir.

QR Kodla Ulaşılan İçeriklerin Vancouver Atıfı

Mobil cihazlar üzerinden sıkça kullanılan bir başka yöntem de QR kodla yönlendirme yapılan akademik kaynaklara ulaşmaktır. QR kodlar bir uygulamaya, belgeye veya web içeriğine yönlendirme sağlar. Bu tarz içerikler kaynak gösterilirken doğrudan bağlantı verilmelidir. Eğer içerik statik değilse, QR kodun tarandığı tarih bilgisi ile birlikte içerik açıklaması yapılmalı ve varsa bağlantı URL’si belirtilmelidir.

Koç Üniversitesi. 2024 Mezuniyet Töreni Programı [internet]. QR kodla yönlendirilmiş içerik; erişim: 2024 Tem 5. Mevcut: https://graduation.ku.edu.tr/2024

Mobil Web Sitelerinin Referanslandırılması

Mobil uyumlu web siteleri genellikle masaüstü sürümleriyle aynıdır, bu nedenle kaynak gösterilirken ayrıca “mobil site” ifadesi kullanılmasına gerek yoktur. Ancak eğer site yalnızca mobil sürümden erişiliyorsa (örneğin yalnızca bir mobil uygulama içinden ulaşılabiliyorsa), bu durumda “yalnızca mobil platform” gibi bir açıklama yapılabilir.

World Health Organization. COVID-19 Dashboard [internet]. Sadece mobil platformda erişilebilir. 2023. Erişim: 2024 Tem 1. Mevcut: https://covid19.who.int

Mobil Kaynaklara Dayalı Görsel ve Ekran Görüntüsü Alıntıları

Mobil cihazlar üzerinden alınan ekran görüntüleri ya da uygulamaya özgü grafikler bir akademik çalışma içerisinde kullanılıyorsa, bu içerikler doğrudan kaynaklandırılmalıdır. Aksi takdirde etik ihlali oluşabilir. Görsel açıklamasında hangi uygulamadan alındığı ve ne zaman alındığı belirtilmelidir. Eğer görselin bağlantısı yoksa, açıklama dipnot veya kaynakça içinde detaylandırılmalıdır.

Mobil Kaynakların Güvenilirliği ve Vancouver Formatında Seçim Kriterleri

Vancouver formatı her ne kadar şekilsel olarak bir yapı sunsa da, içeriklerin güvenilirliğini sağlamak yazarı bağlayan bir etik sorumluluktur. Mobil kaynaklar Vancouver sistemiyle referanslanmadan önce aşağıdaki kriterlere göre değerlendirilmelidir:

• Kaynağın resmi bir kurum ya da akademik kaynak tarafından sağlanıp sağlanmadığı,

• İçeriğin güncelliği,

• Erişim sürdürülebilirliği (kaynağın silinme ihtimali),

• Bilimsel geçerliliği (bilimsel veri barındırıp barındırmadığı).

Akademik Etik Açısından Mobil Kaynak Kullanımı

Mobil kaynakların referanslandırılması, yalnızca biçimsel bir konu değil aynı zamanda akademik dürüstlük açısından da önemlidir. Bilginin doğruluğu, kaynağının açıklığı ve erişilebilirliği, akademik şeffaflığı sağlar. Vancouver formatı bu açıdan hem esnek hem de denetleyici bir rol üstlenmektedir.

Sonuç

Mobil cihazlar aracılığıyla elde edilen veriler, artık akademik çalışmaların ayrılmaz bir parçasıdır. Mobil uygulamalardan sosyal medya içeriklerine, QR kod yönlendirmelerinden mobil web sitelerine kadar birçok kaynak türü, akademik belgelerde kullanılmakta ve doğru biçimde kaynaklandırılmayı gerektirmektedir. Vancouver formatı, mobil kaynaklar için de geçerli ve etkili bir sistem sunar. Bu sistemin temel ilkelerine sadık kalarak mobil kaynakların doğru biçimde gösterilmesi, hem çalışmanın akademik geçerliliğini güçlendirir hem de bilimsel toplulukta güven oluşturur. Özellikle dijital çağda mobil içeriklerin hızla yaygınlaştığı düşünüldüğünde, Vancouver formatına uygun şekilde bu kaynakların yapılandırılması akademik yazının geleceği açısından stratejik öneme sahiptir.

Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.

Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.

Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.

İçerik Üreticisi

Biyografinin Tamamını Gör